Dưới đây là tóm tắt những nội dung chính về Hiệp ước Versailles năm 1787, dựa trên các nguồn sử liệu đáng tin cậy. Hiệp ước Versailles (c...
Dưới đây là tóm tắt những nội dung chính về Hiệp ước Versailles năm 1787, dựa trên các nguồn sử liệu đáng tin cậy.
Hiệp ước Versailles (còn gọi là Hiệp ước Tương trợ Tấn công và Phòng thủ) được ký kết vào ngày 21 tháng 11 năm 1787 tại Cung điện Versailles (Pháp) giữa đại diện của Vua Pháp Louis XVI và đại diện của Nguyễn Ánh (sau này là Vua Gia Long).
Đại diện của Nguyễn Ánh là Giám mục Pigneau de Béhaine (Bá Đa Lộc), đi cùng con trai của Nguyễn Ánh là Hoàng tử Nguyễn Phúc Cảnh.
Bối cảnh ký kết 📜
Vào cuối thế kỷ 18, Nguyễn Ánh đang trong cuộc chiến khốc liệt với nhà Tây Sơn để giành lại quyền lực. Sau nhiều thất bại, ông buộc phải chạy sang Xiêm (Thái Lan) lánh nạn.
Với mong muốn tìm kiếm sự trợ giúp từ phương Tây, Nguyễn Ánh đã nghe theo lời khuyên của Giám mục Bá Đa Lộc. Ông cử Bá Đa Lộc cùng con trai cả là Hoàng tử Cảnh (lúc đó mới 4-7 tuổi, tùy nguồn) làm "con tin" và sứ thần, sang Pháp cầu viện Vua Louis XVI.
Các điều khoản chính của Hiệp ước 🇫🇷 ⚔️ 🇻🇳
Nội dung cốt lõi của hiệp ước là một thỏa thuận đổi quân sự lấy lãnh thổ và đặc quyền thương mại.
1. Phía Pháp (Vua Louis XVI) cam kết:
Viện trợ quân sự: Cung cấp ngay lập tức cho Nguyễn Ánh 4 tàu chiến (loại frégate).
Cung cấp quân đội: Gửi một lực lượng gồm 1.200 lính bộ, 200 lính pháo binh và 250 lính da đen (lính Cafres) cùng đầy đủ vũ khí, đạn dược.
Chi phí: Toàn bộ chi phí cho hạm đội và quân đội này sẽ do nước Pháp đài thọ.
2. Phía Nguyễn Ánh (đổi lại) cam kết:
Nhượng lãnh thổ:
Nhượng vĩnh viễn cửa biển Đà Nẵng (Pháp gọi là Tourane) cho Pháp.
Nhượng vĩnh viễn quần đảo Côn Lôn (Côn Đảo) cho Pháp.
Đặc quyền thương mại:
Cho phép Pháp độc quyền thương mại trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Người Pháp được tự do buôn bán mà không phải nộp thuế.
Các tàu thuyền của quốc gia khác muốn buôn bán tại Việt Nam đều phải có giấy phép của Pháp và phải cập cảng Đà Nẵng.
Hỗ trợ quân sự và hậu cần:
Nguyễn Ánh phải cung cấp lương thực và vật tư cho quân đội Pháp đồn trú tại Việt Nam.
Nếu Pháp có chiến tranh với một nước khác ở khu vực Viễn Đông, Nguyễn Ánh phải hỗ trợ quân lính và lương thực cho Pháp.
Kết quả và Tầm quan trọng
1. Hiệp ước không được thi hành
Ngay sau khi hiệp ước được ký kết, Cách mạng Pháp (1789) bùng nổ. Chính quyền của Vua Louis XVI rơi vào khủng hoảng tài chính và chính trị trầm trọng, cuối cùng bị lật đổ. Do đó, Pháp đã không thực hiện bất kỳ cam kết quân sự nào được ghi trong Hiệp ước Versailles 1787.
2. Nỗ lực cá nhân của Bá Đa Lộc
Thất vọng vì sự bội ước của chính quyền Pháp, Giám mục Bá Đa Lộc đã tự mình hành động. Ông đã dùng uy tín cá nhân và tiền bạc vận động từ các thương nhân Pháp ở Pondichéry (Ấn Độ) để:
Mua vũ khí, tàu chiến.
Chiêu mộ một nhóm lính đánh thuê và sĩ quan (như Jean-Marie Dayot, Olivier de Puymanel, Jean-Baptiste de Chaigneau...) để giúp Nguyễn Ánh.
Lực lượng "tự phát" này, chứ không phải quân đội chính quy của Pháp, đã đóng vai trò quan trọng trong việc huấn luyện quân đội, xây dựng thành lũy (như thành Bát Quái ở Sài Gòn) và hiện đại hóa hạm đội cho Nguyễn Ánh, góp phần giúp ông đánh bại nhà Tây Sơn và thống nhất đất nước vào năm 1802.
3. Tầm quan trọng
Mặc dù không được thi hành, Hiệp ước Versailles 1787 là văn bản pháp lý quốc tế đầu tiên mà một bên đại diện cho Việt Nam ký kết với một cường quốc phương Tây. Nó được coi là "cái cớ" và là mở đầu cho sự can thiệp của Pháp vào Việt Nam. Hơn 60 năm sau (1858), Pháp đã dựa vào hiệp ước này (dù nó đã vô hiệu) và lấy cớ "bảo vệ đạo Công giáo" để phát động cuộc xâm lược đầu tiên vào chính Đà Nẵng—khu vực đã được hứa nhượng trong hiệp ước.
| Tượng đài Bá Đa Lộc nắm tay vương tôn Nguyễn Phúc Cảnh tại Sài Gòn, vào khoảng năm 1990, gần Nhà thờ Đức Bà |
COMMENTS